Căn hầm ẩm thấp chìm trong im lặng, chỉ có tiếng thở dốc và ánh lửa leo lét từ một ngọn đèn dầu hắt bóng những người lính lên bức tường loang lổ. Mọi ánh mắt, từ sự ngưỡng mộ của Tuấn đến cái nhìn dò xét của Chính ủy Sơn, đều đổ dồn vào Huy, chờ đợi một câu trả lời cho câu hỏi treo lơ lửng trong không khí: Anh là ai?
Huy hít một hơi thật sâu, không khí lạnh và mùi đất ẩm tràn vào lồng ngực. Anh biết mình không thể nói ra sự thật. Một lời nói dối, một lời giải thích đủ hợp lý để xoa dịu sự nghi ngờ và cho phép anh tiếp tục chiến đấu, là con đường duy nhất.
"Báo cáo chính ủy, báo cáo các đồng chí," Huy bắt đầu, giọng anh cố gắng giữ vẻ bình tĩnh. "Chuyện này... có lẽ hơi khó tin."
Anh dừng lại một chút, sắp xếp lại câu chuyện trong đầu. "Trước Cách mạng, cha tôi là một thư ký nhỏ cho một hãng buôn của Pháp. Ông ấy thích sưu tầm sách cũ. Trong số đó, có vài cuốn sách quân sự của Tây, viết về trận chiến của chúng trong Thế chiến lần thứ nhất. Sách về chiến thuật phòng ngự, về cách bố trí hỏa lực, về điểm yếu của các loại công sự và xe cộ..."
Anh nhìn thẳng vào mắt Chính ủy Sơn. "Lúc đó tôi còn là học sinh, tò mò nên đọc ngấu nghiến. Tôi chỉ coi đó là những câu chuyện lạ, không ngờ có ngày lại phải dùng đến. Khi chiến sự nổ ra, nhìn cách quân Pháp di chuyển, cách chúng sử dụng vũ khí, những điều tôi đọc trong sách bỗng nhiên hiện ra rõ mồn một. Tôi chỉ... kết nối chúng lại với nhau thôi ạ."
Lời giải thích nửa thật nửa giả. Đúng là anh có kiến thức đó, nhưng không phải từ sách cũ của một người cha không tồn tại, mà từ một tương lai xa xôi.
Tuấn là người đầu tiên phá vỡ sự im lặng. "Trời đất! Hóa ra là vậy! Đúng là 'biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng'. Phải chi chúng ta ai cũng được đọc những cuốn sách đó!" Vẻ mặt cậu đầy thán phục, không một chút nghi ngờ.
Lão Hùng chỉ gật gù, lẩm bẩm: "Học chữ có khác." Đối với ông, kết quả trên chiến trường là câu trả lời thuyết phục nhất.
Chỉ có Chính ủy Sơn vẫn im lặng. Ông nhìn Huy một lúc lâu, ánh mắt sâu thẳm như đang cố nhìn xuyên qua lớp vỏ bọc của người lính trẻ. Ông là một nhà cách mạng dày dạn, ông hiểu con người. Ông biết câu chuyện của Huy có những lỗ hổng, nhưng ông cũng thấy được sự thật không thể chối cãi: những chiến thuật đó đã cứu mạng họ và gây cho địch tổn thất nặng nề. Trong cuộc chiến sinh tử này, hiệu quả là chân lý cao nhất.
Cuối cùng, ông cất tiếng, giọng nói không còn sự dò xét mà mang một sức nặng của sự quyết đoán. "Kiến thức là vũ khí. Dù đồng chí học được từ đâu, điều quan trọng là bây giờ nó phải phục vụ cho cuộc kháng chiến, cho cách mạng."
Ông quay sang cả tiểu đội. "Tình hình cấp bách, tôi quyết định thế này: Từ giờ phút này, đồng chí Hoàng Văn Bình sẽ tạm thời phụ trách cố vấn chiến thuật cho tiểu đội. Mọi mệnh lệnh chiến đấu của đồng chí Bình, mọi người phải tuyệt đối tuân theo. Rõ chưa?"
"Rõ!" Cả tiểu đội đồng thanh đáp, dứt khoát và đầy tin tưởng.
Huy cảm thấy một gánh nặng vô hình nhưng cực kỳ nặng trĩu đè lên vai. Đó không chỉ là quyền lực, mà là trách nhiệm đối với sinh mạng của gần một chục con người.
Cơn phấn khích của chiến thắng qua đi, nhường chỗ cho thực tại khắc nghiệt của cuộc chiến. Một chiến sĩ bị thương rên lên khe khẽ, cô giao liên trẻ lại vội vã thay cho anh miếng băng đã thấm đẫm máu. Bữa tối được chuyền tay nhau: vài nắm cơm nguội và một ít muối vừng. Trong cái đói và cái lạnh, tình đồng đội dường như càng thêm ấm áp. Huy nhận phần của mình, nhưng cổ họng anh nghẹn lại. Anh biết rằng với kiến thức của mình, anh có thể giúp họ có cơ hội sống sót cao hơn, nhưng anh không thể đảm bảo điều đó. Lịch sử là một dòng chảy tàn nhẫn.
Đúng lúc đó, cậu bé liên lạc lúc trước lại tất tả chạy vào, mang theo tin tức mới.
"Báo cáo! Quân Pháp đang dùng súng phun lửa ở khu Hàng Thiếc! Các đơn vị ở đó thương vong nhiều lắm! Chúng đang cố chọc thủng phòng tuyến của ta để tiến vào trung tâm Liên khu I."
Tin tức như một gáo nước lạnh. Súng phun lửa. Một vũ khí khủng khiếp trong tác chiến đô thị. Huy rùng mình. Anh biết rõ sự tàn phá của nó.
Chính ủy Sơn nhìn anh, ánh mắt đầy mong đợi. "Đồng chí Bình, nếu là cậu, cậu sẽ đối phó thế nào?"
Huy nhắm mắt lại, bộ não của một người lính thế kỷ 21 hoạt động hết công suất. "Thông gió," anh nói khẽ. "Phải tạo ra các luồng không khí đối lưu trong các đường hầm, các căn nhà. Đào thêm các lỗ thông hơi lên trên mái hoặc ra các bức tường phía sau. Súng phun lửa sẽ mất tác dụng nếu ngọn lửa không thể lùa vào một không gian kín. Và... chuẩn bị sẵn các bao cát ướt, chăn ẩm để dập lửa và chặn các lối đi."
Những ý tưởng đơn giản nhưng lại là những kinh nghiệm xương máu mà phải mất rất nhiều sinh mạng người ta mới đúc kết được. Chính ủy Sơn lắng nghe, gật đầu liên tục, rồi quay sang cậu liên lạc. "Truyền đạt ngay kinh nghiệm này cho các đơn vị ở Hàng Thiếc! Nhanh lên!"
Khi cậu bé chạy đi, ông Sơn kéo Huy vào một góc riêng.
"Tiểu đoàn 101 của chúng ta đang giữ một vị trí chốt chặn cực kỳ quan trọng ở gần chợ Đồng Xuân, trong một biệt thự cũ tên là Anh Hoa," ông nói, giọng thì thầm. "Đó là sở chỉ huy tiểu đoàn. Mất nó là mất cả khu vực. Tình báo của Nha Công an vừa báo về, địch đang tập trung một lực lượng lớn để tấn công vào đó, có thể do một tên sĩ quan Đức Quốc xã cũ, rất sừng sỏ chỉ huy."
Huy sững người. Klaus Richter. Kẻ thù không đội trời chung của anh đã xuất hiện, dù chỉ là qua lời kể.
"Bộ chỉ huy Liên khu cần một kế hoạch phòng thủ 'khác thường' để giữ được biệt thự Anh Hoa," Chính ủy Sơn nói tiếp, ông đặt tay lên vai Huy, một cái siết tay đầy tin tưởng và kỳ vọng. "Họ không chỉ cần một xạ thủ. Họ cần cái đầu của cậu, đồng chí Bình à. Họ cần cậu."